Όταν η μουσική και ο αθλητισμός συνεργάζονται μπορούν να γίνουν θαύματα. Έτσι δείχνει και η ιστορία της λιθουανικής ομάδας μπάσκετ που είναι «Grateful» στους «dead».
Πρόσφατα οι Grateful Dead διέθεσαν για πρώτη φορά στο κανάλι τους στο Youtube βίντεο από τη συναυλία τους που είχε πραγματοποιηθεί στις 11Ιουνίου του 1993, στο Buckeye Lake Music Center, Columbus, Οχάιο. Η κίνηση αυτή έγινε στο πλαίσιο του «Shakedown Stream» στο οποίο παρουσιάζουν υλικό από συναυλίες τους με στόχο κάθε φορά να μαζεύεται ένα ποσό και να διατίθεται για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Με το τελευταίο τους βίντεο θέλουν να ενισχύσουν τους μουσικούς που έχουν επηρεαστεί με κάποιο τρόπο από την πανδημία του κορωνοϊού.
Οι Grateful Dead είναι μια αμερικανική μπάντα, που δημιουργήθηκε στο Πάλο Άλτο της Καλιφόρνια. Συγκρότημα της ροκ, αλλά η μουσική τους έχει στοιχεία από διαφορετικά είδη, όπως τζαζ, country, φολκ, μπλουζ, γκόσπελ και psychedelic ροκ. Ιδιαίτερα δημοφιλής στην Αμερική, με τους «Deadheads», όπως είναι γνωστοί οι φανατικοί τους θαυμαστές, να τους ακολουθούν παντού.
Το συγκρότημα αυτό λοιπόν έγινε κατά μια έννοια ο λόγος που η εθνική Λιθουανίας η οποία πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες το 1992, κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο και αυτή η στιγμή έμεινε στην ιστορία της, όχι μόνο για τη διάκριση, αλλά γιατί ήταν κάτι παραπάνω από ένα μετάλλιο, ενώ ιδιαίτερος ήταν και ο τρόπος που εξασφάλισαν τη συμμετοχή τους.
Γυρνώντας λοιπόν κάποια χρόνια, πίσω στο 1990, η Λιθουανία ήταν από τις χώρες, τις πρώτες μάλιστα, που ανεξαρτητοποιήθηκαν από την τότε Σοβιετική Ένωση. Η χώρα δεν είχε τους απαραίτητους πόρους ακόμη, πόσω μάλλον για να στηρίξει τη συμμετοχή μιας ομάδας σε μια αθλητική διοργάνωση. Οι παίκτες όμως ήθελαν να διεκδικήσουν ένα εισιτήριο για το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός. Ο λόγος; Μέσα σε ένα παιχνίδι πολιτικό και οικονομικό, ήθελαν να παίξουν για πρώτη φορά ως ελεύθερο κράτος. Για τη συμμετοχή σε μία τέτοια διοργάνωση τα έξοδα που θα πρέπει να καλυφθούν είναι πολλά: ταξίδια, προετοιμασία, ξενοδοχεία… Ξεκίνησε λοιπόν μία προσπάθεια εξεύρεσης χορηγών και πρωτεργάτης ήταν ένας εκ των κορυφαίων παικτών της λιθουανικής ομάδας, ο Σαρούνας Μαρτσιουλιόνις, που ήταν και ο πρώτος Λιθουανός που αγωνίστηκε στο ΝΒΑ (από το 1989 ήταν παίκτης των Golden State Warriors). Στο πλευρό του είχε τον Ντον Νέλσον, που ήταν μετέπειτα και στον πάγκο της εθνικής Λιθουανίας, ως βοηθός προπονητή.
Κάπου εδώ εμφανίζονται και οι Grateful Dead… Τα μέλη της μπάντας από ένα δημοσίευμα εφημερίδας έμαθαν για την προσπάθεια να συγκεντρωθούν χρήματα, επικοινώνησαν με τον Nelson και το «κονέ» έγινε μετά από μία συναυλία του συγκροτήματος στο Ντιτρόιτ, όπου συναντήθηκαν με τον Μαρτσιουλιόνις και προσέφεραν ένα σημαντικό ποσό ως οικονομική ενίσχυση. Στη συνέχεια τους έστειλαν t- shirts και σορτς για τη λιθουανική ομάδα.
Μέλη του γκρουπ, όπως οι Bob Weir και Phil Lesh είχαν δηλώσει τότε όχι μόνο ότι είναι υπέρμαχοι της ελευθερίας (η Λιθουανία είχε δώσει αγώνες για την ελευθερία της και είχε μικρό χρονικό διάστημα που ήταν πλέον ανεξάρτητο κράτος), αλλά και φανατικοί του μπάσκετ και γι’ αυτό προθυμοποιήθηκαν να βοηθήσουν. «Είναι ευχαρίστηση να συνδέεσαι με ένα τέτοιο γκρουπ όπως οι Grateful Dead» ανέφερε τότε ο Αρτούρας Καρνισόβας.
Ο «slam dunking skeleton»
Ο Νεοϋορκέζος καλλιτέχνης Greg Speirs σχεδίασε τα μπλουζάκια και τα σορτς, στα χρώματα της Λιθουανίας και με έναν σκελετό να καρφώνει, τον «slam dunking skeleton», Skully, θέλοντας να δείξει πως η Λιθουανία ανθίζει από τις στάχτες της και προχωρά προς τη νίκη. Το σχέδιο αυτό αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τους υποστηρικτές της ομάδας αλλά και του συγκροτήματος, αλλά κυρίως από τους παίκτες της ομάδας μπάσκετ που ένιωσαν διαφορετικοί και πραγματικά ελεύθεροι. «Αυτή όντως είναι μια ελεύθερη Λιθουανία», ήταν τα πρώτα λόγια του Άρβιντας Σαμπόνις όταν είχε δει τις ξεχωριστές αυτές εμφανίσεις.
Οι Λιθουανοί καθ’ όλη τη διάρκεια των αγώνων κυκλοφορούσαν παντού φορώντας αυτές τις εμφανίσεις (στους αγώνες φορούσαν την επίσημη στολή της ομάδας), και αρκετοί φαν μάλιστα έχουν πει ότι αυτό ήταν ένα ξεχωριστό ενθύμιο από τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1992. Ακόμη και σήμερα δεν είναι λίγοι που ψάχνουν ένα τέτοιο t-shirt το οποίο μπορεί να βρει κανείςς σε διάφορες ιστοσελίδες, με διαδικτυακές δημοπρασίες και σε υψηλή τιμή.
Τα κέρδη του καλλιτέχνη από τα μπλουζάκια, μεταβιβάστηκαν όλα στην εθνική των Λιθουανών και σε ιδρύματα της χώρας για παιδιά. Στους επόμενους δύο Ολυμπιακούς αγώνες μάλιστα δημιουργήθηκαν και νέες version της ιδιαίτερης αυτής φανέλας.
Πανηγυρίζοντας το χάλκινο με το skully t – shirt
Η συμβολή του γκρουπ ήταν καθοριστική και οι Λιθουανοί κατάφεραν να φτάσουν στον προορισμό τους, στη Βαρκελώνη. Πραγματοποίησαν κανονικά την προετοιμασία τους ενώ συμμετείχαν και στο τουρνουά Ακρόπολις στην Αθήνα. Η πορεία τους, στους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν εξαιρετική, τους έφερε στα ημιτελικά αντιμέτωπους με την USA Dream Team, από την οποία ηττήθηκαν αλλά ο επόμενος αγώνας, για την τρίτη θέση ήταν ακόμη μεγαλύτερης σημασίας γι’ αυτούς. Αντιμετώπισαν παίκτες από την Σοβιετική Ένωση, επιβλήθηκαν με 82-78 και κατέκτησαν το χάλκινο μετάλλιο. «Οι Grateful Dead μας πίστεψαν όταν δεν το έκανε κανένας άλλος», σκέφτηκαν τα μέλη της Λιθουανικής ομάδας και ανέβηκαν στο βάθρο με τις πολύχρωμες στολές τους για να τιμήσουν την μπάντα για την πολύτιμη συνδρομή της και για να γιορτάσουν φορώντας τα ιδιαίτερα μπλουζάκια την ελευθερία της χώρας τους.
Για τους Λιθουανούς η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες είχε ιδιαίτερη σημασία, όχι απλά σαν αγωνιστικό γεγονός, αλλά ήταν και η πρώτη μεγάλη διοργάνωση που θα παρουσιάζονταν ως ανεξάρτητο κράτος.
* Για την ιστορία το ρόστερ της ομάδας που πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες στη Βαρκελώνη, το 1992 : Ρομάνας Μπραζντάουσκις, Βαλντεμάρας Χομίτσιους, Ντάριους Ντιμαβίτσιους, Γκιντάρας Εϊνίκις, Σεργκέιους Γιοβάισα, Αρτούρας Καρνισόβας, Γκιντάρας Κραπίκας, Ρίμας Κουρτινάιτις, Σαρούνας Μαρτσιουλιόνις, Αλβιντας Παζρντραζντις, Άρβιντας Σαμπόνις, Αρουνας Βισοκας.
